بازار کار رشته کتابداری ؛ همه چیز درباره این رشته - راهنمای مدرسه

به گزارش راهنمای مدرسه، رشته کتابداری زمان زیادی نیست که در دانشگاه های ایران تدریس می گردد. اما در همین مدت کم شاهد تغییراتی اساسی مانند تغییر سرفصل ها، نام و… بوده است. به دلیل عدم رضایت فعالان این رشته از نام کتابداری، نام علم اطلاعات و دانش شناسی به آن اطلاق شد. رشته کتابداری با علم اندوزی و اطلاع رسانی مرتبط است و تغییرات جدید نیز به منظور ورود فناوری های نوین به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی صورت گرفت. در ادامه مطلب، این رشته را بیشتر معرفی نموده و به گرایش ها، دروس ارائه شده در هر مقطع، دانشگاه های پذیرنده و بازار کار رشته کتابداری یا علم اطلاعات و دانش شناسی می پردازیم. با ما همراه باشید.

بازار کار رشته کتابداری

برای موفقیت تحصیلی و البته شغلی در این رشته، ابتدا باید مهارت هایی از قبیل مطالعه کتب مختلف و متعدد، علاقه بیکران به مطالعه کتاب های متنوع، توانایی احترام به ارباب رجوع و نحوه برخورد صحیح با او، اشراف به مهارت های سازمانی برای برخورد صحیح با مدیر و همکاران، توانایی ارتباط کلامی و نوشتاری عالی، اطلاعات عمومی بالا و… را داشته باشید.

1. بازار کار در مقطع کارشناسی

رشته کتابداری یا علم اطلاعات و دانش شناسی، در مقطع کارشناسی بازار کار خوبی ندارد. بعضی کارشناسان علت این موضوع را به نام کتابداری نسبت می دهند. چرا که این نام، شغل فارغ التحصیلان این رشته را در افکار عمومی، محدود به تحویل کتاب و یادداشت نام آن در یک دفتر نموده است.

با این حال دانش آموختگان کارشناسی کتابداری می توانند در کتابخانه ها مشغول به کار شوند. به علاوه، فارغ التحصیل رشته علم اطلاعات و دانش شناسی با توجه به اطلاعات فراوانی که به اقتضای رشته تحصیلی خود از کتب مختلف دارد، می تواند به نویسندگی برای نشریه ها، وب سایت ها، شبکه های اجتماعی و… روی بیاورد.

بازار کار رشته کتابداری - کتابداری و کتاب شناسی

2. بازار کار در مقطع کارشناسی ارشد

کارشناسی ارشد کتابداری دارای چند گرایش است که فارغ التحصیلان می توانند با توجه به گرایش تحصیلی خود در شغلی مرتبط، مشغول به کار شوند. همچنین مشاغل معرفی شده در بخش قبل برای کارشناسان ارشد کتابداری هم مناسب است.

علم اطلاعات و دانش شناسی: فارغ التحصیلان این گرایش می توانند علاوه بر شغل کتابداری در کتابخانه های دانشگاهی، عمومی و دیجیتال در پست های مدیریتی نیز مشغول به کار شوند. به علاوه می توانند مدیریت اطلاعات و داده های پرتال های سازمانی، مشاوره و گردآوری اطلاعات پژوهشی را نیز به عهده بگیرند.

مدیریت وب سایت های معرفی و فروش کتاب هم یکی از فرصت های خوب برای فارغ التحصیلان رشته کتابداری است.

علم سنجی: متخصصان گرایش علم سنجی می توانند در مراکز علمی کشور، به تحلیل و آنالیز سطوح علمی و پژوهشی مدراس، دانشگاه ها و… پرداخته و با مقایسه آن ها با کشورهای پیشرفته، برنامه ریزی و سیاست گذاری صحیح تری ارائه دهند.

مطالعات آرشیوی: فارغ التحصیلان گرایش مطالعات آرشیوی به طور تخصصی می توانند در بایگانی های کتابخانه ها، مراکز علمی، آموزشی و… مشغول به کار حفظ، بازسازی، تنظیم، توصیف و سازمان دهی اسناد و اطلاعات آرشیوی مشغول شوند.

3. بازار کار در مقطع دکتری

دانش آموختگان دکترای کتابداری علاوه بر مشاغل معرفی شده در بخش های قبل، می توانند به تأسیس کتابخانه، ریاست یا معاونت پژوهشی در دانشگاه ها یا مراکز علمی، تدریس در دانشگاه، پژوهش و تحقیق در مراکز علمی و… بپردازند.

گرایش های رشته علم اطلاعات و دانش شناسی

این رشته در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه های ایران دانشجو می پذیرد. در این بخش گرایش های کارشناسی ارشد و دکتری را معرفی می کنیم.

گرایش های کارشناسی ارشد

کارشناسی ارشد رشته کتابداری دارای 5 گرایش زیر است:

• علم اطلاعات و دانش شناسی (همراه با 4 گرایش مجزا)
• علم سنجی
• مطالعات آرشیوی
• مدیریت و سازماندهی نسخه های خطی
• دانش نامه نگاری

علم اطلاعات و دانش شناسی

این گرایش دارای 4 گرایش مجزا با عنواین زیر است:

• مدیریت اطلاعات
• مدیریت کتابخانه های دانشگاهی
• مطالعات کتابخانه های عمومی
• مدیریت کتابخانه های دیجیتال

این گرایش ها به صورت تخصصی به دانشجویان نحوه مدیریت کتابخانه ها را آموزش می دهند. در این حالت دانشجویان می توانند دیدگاه سنتی که بازار کار رشته کتابداری را محدود به تحویل کتاب در کتابخانه های سنتی می نماید، کنار گذاشته و مهارت های سازمان دهی اطلاعات و عضویت در تیم های علمی و محتوایی را بیاموزند.

علم سنجی

علم سنجی به معنای ارزیابی فعالیت های علمی است. هدف از این گرایش، آموزش روش های برنامه ریزی و سیاست گذاری علمی و پژوهشی به دانشجویان است.

نسخه خوانی و نسخه شناسی

مطالعات آرشیوی

دانشجویان در این گرایش می آموزند که آرشیوها تاریخ و اصالت ملت ها را اثبات می نمایند. در نتیجه یادگیری نحوه محافظت، سازمان دهی و… آن ها لازم است.

مدیریت و سازماندهی نسخه های خطی

آموزش علمی فهرست نویسی نسخه های خطی و شناخت نسخه های خطی و اسناد خطی تازه یاب به عهده این گرایش است.

دانش نامه نگاری

هدف از این گرایش، آشنایی با دانش نامه نویسی و متون علمی مرجع و یادگیری ویرایش و تدوین فنی و علمی متون و دانش نامه ها است.

گرایش های دکتری

مقطع دکترای این رشته دارای یک گرایش زیر است:

• علم اطلاعات و دانش شناسی (بازیابی اطلاعات و دانش)

درآمد دانش آموختگان رشته کتابداری

گزارش دقیقی از بازه درآمد شاغلان این رشته در دسترس نیست، اما رشته کتابداری بازه درآمدی گسترده ای با توجه به نوع شغل و سابقه فرد دارد. به طور مثال شغل های دولتی، غیردولتی، مدیریتی، پژوهشی، تدریس در دانشگاه، نویسندگی، کارآفرینی و… طبیعتاً هر کدام درآمد متفاوتی خواهند داشت.

لیست دروس ارائه شده

در ادامه به معرفی دروس دانشگاهی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری رشته علم اطلاعات و دانش شناسی می پردازیم.

1. لیست دروس مقطع کارشناسی

مقطع کارشناسی این رشته شامل 134 واحد است که 20 واحد دروس عمومی، 70 واحد دروس اجباری تخصصی، 34 واحد دروس پایه و 10 واحد دروس اختیاری به توضیح زیر هستند:

دروس عمومی

• دو درس از دروس مبانی نظری اسلام
• یک درس از دروس اخلاق اسلامی
• یک درس از دروس انقلاب اسلامی
• یک درس از دروس تاریخ و تمدن اسلامی
• یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی
• ادبیات فارسی
• زبان عمومی
• تربیت بدنی 1 و 2

دروس اجباری تخصصی

• اداره کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی
• روش تحقیق و گزارش نویسی
• مبانی اطلاعات و ارتباطات
• کاربرد اینترنت در کتابخانه
• آمار و احتمالات در کتابداری و اطلاع رسانی
• برنامه نویسی کاربردی
• آشنایی با طراحی پایگاه داده
• آشنایی با صنعت چاپ و نشر
• آشنایی با نمایه سازی
• نشریات ادواری چاپی و الکترونیکی
• تاریخ تحویل کتابخانه ها
• مقدمات کتابداری و اطلاع رسانی
• مواد و خدمات کتابخانه برای بچه ها و نوجوانان
• ساختمان و تجهیزات کتابخانه
• اصول کار مرجع
• مرجع شناسی عمومی 1 و 2
• مرجع شناسی تخصصی 1 و 2
• سازمان دهی منابع اطلاعاتی 1 و 2 و 3 و 4 و 5
• مجموعه سازی
• کارورزی 1 و 2 و 3 و 4
• پروژه خاتمهی

دروس پایه

• واژه پردازی 1 و 2
• ریاضیات پیش دانشگاهی
• زبان اختصاصی انگلیسی 1 و 2
• ریاضیات عمومی
• مبانی سازمان و مدیریت
• زبان عربی 1 و 2
• روانشناسی عمومی
• مبانی فلسفه
• مبانی جامعه شناسی
• تاریخ ادبیات ایران
• تاریخ ادبیات دنیا
• مبانی رایانه و اصول برنامه نویسی
• مقدمات زبان شناسی عمومی
• شیوه های مطالعه

دروس اختیاری

• مقدمات آرشیو
• نسخه شناسی
• مواد و خدمات کتابخانه برای نوسوادان
• تاریخ اجتماعی ایران
• تاریخ علوم
• تاریخ هنر
• مبانی علم حقوق
• آشنایی با سیستم های اطلاعاتی
• آشنایی با مدارک فنی و مهندسی
• جغرافیای شهری و روستانشینی
• خدمات عمومی و ویژه کتابخانه ای
• فیزیولوژی عمومی
• تاریخ تمدن
• اخلاق کتابدرای
• آشنایی با چندرسانه ای ها
• آشنایی با طراحی و ساخت صفحات وب

2. لیست دروس مقطع کارشناسی ارشد

تمام گرایش های کارشناسی ارشد این رشته شامل 32 واحد درسی هستند.

گرایش علم اطلاعات و دانش شناسی

گرایش مدیریت اطلاعات

گرایش مدیریت کتابخانه های دانشگاهی

مبانی کتابداری و علم اطلاعات کتابخانه ها و جامعه اطلاعاتی روش تحقیق سمینار آمار در کتابداری و علم اطلاعات روش های بازنمایی اطلاعات ذخیره و بازیابی اطلاعات معماری پایگاه های اطلاعاتی نظام های اطلاعات مدیریت مدیریت دانش سازمانی حقوق مالکیت معنوی ارزش یابی نظام ها و خدمات اطلاعاتی خاتمه نامه داده کاوی اقتصاد اطلاعات بازاریابی اطلاعات خدمات اطلاعاتی تخصصی مدیریت منابع اطلاعاتی مدیریت اسناد

مبانی کتابداری و علم اطلاعات کتابخانه ها و جامعه اطلاعاتی آمار در کتابداری و علم اطلاعات روش تحقیق سمینار برنامه ریزی در کتابخانه های دانشگاهی ذخیره و بازیابی اطلاعات مدیریت منابع اطلاعاتی خدمات اطلاعاتی مدیریت اسناد و آرشیو ارزشیابی نظام ها و خدمات اطلاعاتی مبانی رفتار سازمانی مدیریت دانش سازمانی کاربردهای علم سنجی در ارزیابی پژوهش نظام های اطلاعات مدیریت نمایه سازی و چکیده نویسی طراحی فضا و معماری کتابخانه های دانشگاهی حقوق مالکیت فکری مدیریت منابع انسانی طراحی و توسعه کتابخانه های دیجیتال خاتمه نامه

گرایش مدیریت کتابخانه های عمومی

گرایش مدیریت کتابخانه های دیجیتال

مبانی کتابداری و علم اطلاعات کتابخانه ها و جامعه اطلاعاتی روش تحقیق سمینار آمار در کتابداری و علم اطلاعات کتابخانه های عمومی جامعه مدیریت کتابخانه های عمومی منابع و خدمات اطلاعاتی علوم اسلامی و انسانی منابع اطلاعات عمومی، اجتماعی و الکترونیکی مدیریت منابع چندرسانه ای طراحی و برنامه ریزی خدمات فرانهادی اطلاعات و انتشارات دولتی نسخه های خطی و آثار کمیاب مدیریت آرشیو ذخیره و بازیابی اطلاعات تاریخ و ادبیات شفاهی محلی کارورزی خاتمه نامه

مبانی علم اطلاعات و دانش شناسی اشتراک منابع در محیط دیجیتال تحلیل و طراحی سیستم های اطلاعاتی رابط کاربری کتابخانه های دیجیتال مجموعه سازی در کتابخانه های دیجیتال کتابخانه ها و جامعه اطلاعاتی سازماندهی منابع دیجیتال حفاظت منابع دیجیتال آمار در علم اطلاعات و دانش شناسی معماری کتابخانه های دیجیتال نظام مدیریت محتوا مسائل حقوقی محیط دیجیتال وب معنایی سمینار 1 و 2 خاتمه نامه

گرایش علم سنجی

• مبانی علم سنجی
• کاربرد آمار استنباطی در علم سنجی
• پایگاه های اطلاعاتی علم سنجی در ایران و دنیا
• معماری پایگاه های علم سنجی
• نظام های سنجش علم، فناوری و نوآوری
• تاریخ فلسفه علم
• ترسیم نقشه علم
• جامعه شناسی ارتباطات علمی
• وب سنجی
• روش تحقیق
• سیاست گذاری علم
• برنامه نویسی کاربردی در علم سنجی
• نمایه سازی و نمایه های موضوعی
• مدل های ریاضی در علم سنجی
• سمینار
• کارورزی
• خاتمه نامه

گرایش مطالعات آرشیوی

• مقدمات کتابداری و اطلاع رسانی
• زبان عربی تخصصی
• مقدمه ای بر شناخت اسناد آرشیوی
• زبان فرانسه تخصصی
• اصول و مبانی آرشیو
• مدیریت آرشیو (ملی، منطقه ای و تخصصی)
• روش تحقیق و مطالعات آرشیوی
• مستندسازی و اصطلاح نامه های تخصصی
• مدیریت آرشیوهای دیداری و شنیداری
• خدمات آرشیوی
• سازماندهی اسناد مکتوب
• سازماندهی اسناد الکترونیکی
• کاربرد فناوری اطلاعات در آرشیو
• قوانین و مقررات آرشیو و حق مؤلف
• کارورزی
• خاتمه نامه

گرایش مدیریت و سازماندهی نسخه های خطی

• مبانی نسخه شناسی و تصحیح متون
• مرجع شناسی نسخه های خطی
• نسخه شناسی 1 و 2
• فهرست نویسی نسخه های خطی
• مدیریت مراکز نسخه های خطی
• کاربرد فناوری در نسخه های خطی
• حفاظت و نگه داری نسخه های خطی
• تاریخ فهرست نگاری
• روش های تحقیق
• کارورزی
• خاتمه نامه

گرایش دانش نامه نگاری

• آیین نگارش علمی
• دستور زبان فارسی
• زبان تخصصی
• کلیات زبان شناسی
• مرجع شناسی
• دانش نامه شناسی
• مدیریت دانش نامه
• سیر تحول دانش نامه نویسی در ایران و دنیا اسلام
• سیر تحول دانش نامه نویسی در دنیا
• روش تحقیق
• مقاله نویسی برای دانش نامه
• ویراستاری دانش نامه
• نمایه سازی دانش نامه
• دانش نامه های عمومی و تخصصی
• شیوه های استناد در منابع علمی
• کارورزی
• خاتمه نامه

3. لیست دروس مقطع دکتری

• آمار 1 و 2
• روش تحقیق
• مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی
• زبان خارجی 1 و 2
• ارتباطات و سیبرنتیک
• برنامه ریزی کتابخانه ها و خدمات اطلاعاتی
• سمینار روش شناسی تحقیق
• سمینار مدیریت اطلاعات
• کتابداری و اطلاع رسانی بین المللی
• مدیریت پایگاه های داده ها
• نظام های بازیابی اطلاعات
• خاتمه نامه

دانشگاه های پذیرنده

مقطع	دانشگاه های پذیرنده
کارشناسی	دانشگاه اصفهان دانشگاه الزهرا دانشگاه خلیج فارس دانشگاه تبریز دانشگاه خوارزمی دانشگاه رازی دانشگاه شهید چمران دانشگاه شهید باهنر دانشگاه علامه طباطبایی دانشگاه شهید مدنی دانشگاه یزد دانشگاه شاهد دانشگاه فردوسی دانشگاه قم دانشگاه بیرجند دانشگاه تهران دانشگاه سمنان دانشگاه زابل دانشگاه شهید چمران دانشگاه شیراز
کارشناسی ارشد گرایش علم اطلاعات و دانش شناسی	دانشگاه الزهرا دانشگاه بیرجند دانشگاه یزد دانشگاه تهران دانشگاه رازی دانشگاه شهید بهشتی دانشگاه علامه طباطبایی دانشگاه فردوسی دانشگاه اصفهان دانشگاه تبریز دانشگاه تربیت مدرس دانشگاه خوارزمی دانشگاه شاهد دانشگاه شهید چمران دانشگاه شیراز دانشگاه قم دانشگاه غیرانتفاعی امام رضا
کارشناسی ارشد گرایش علم سنجی	دانشگاه تهران دانشگاه یزد دانشگاه شیراز دانشگاه شاهد مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری شیراز
کارشناسی ارشد گرایش مطالعات آرشیوی	دانشگاه الزهرا دانشگاه تهران
مقطع دکتری	دانشگاه اصفهان دانشگاه تهران دانشگاه شهید چمران دانشگاه شیراز دانشگاه فردوسی مشهد دانشگاه تربیت مدرس

سخن خاتمهی

بازار کار رشته کتابداری یا علم اطلاعات و دانش شناسی اوضاع چندان خوبی ندارد. با این حال با افزایش مهارت ها و توانایی های خود می توانید به موفقیت و دست یابی به شغل مورد نظرتان امیدوارتر باشید. مشاغلی که در این مطلب معرفی کردیم فرصت خوبی برای فارغ التحصیلان این رشته هستند. به علاوه می توانید با مراجعه به مطالب روانشناسی، دنیاگردی، شنوایی سنجی، علوم تربیتی، مترجمی زبان انگلیسی، نساجی، جامعه شناسی، مدیریت اقتصادی، علوم سیاسی، تاریخ و حسابداری اطلاعاتی در خصوص این رشته ها نیز به دست آورید. در آخر لطفاً نباید فراموش کنید نظرات و پیشنهادات خود را با ما و سایر همراهان انگیزه به اشتراک بگذارید.

منبع: مجله انگیزه