آمار وحشتناک کشته ها در ایران بر اثر آلودگی هوا ، خسارت ناشی از آلودگی هوا بیش از 11 میلیارد دلار! ، چرا وضع هوا در کشورمان به این مرحله رسید؟ - راهنمای مدرسه

به گزارش راهنمای مدرسه، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست می گوید: ما نه تنها در کانون های خارجی، بلکه در مدیریت کانون های داخلی فراوری ریزگرد هم پیروز نبوده ایم. باید بپذیریم در مورد مقابله با بیابان زایی و جلوگیری از تخریب سرزمین خیلی کوشش نکردیم.

به گزارش راهنمای مدرسه، هوای آلوده تبدیل به هویت کلان شهرها شده است، به ویژه با آمدن فصل سرما آلودگی هوا بیشتر از قبل می گردد، پاییز و زمستان سال جاری هم استثنا نیست و انتظار آلودگی در ماه های پیش رو انتظار عجیبی نخواهد بود؛ اما مرگ 21 هزار نفر در سال گذشته به علت مرگ های منتسب به آلودگی هوا نشان می دهد بحران در کمین است. بحرانی که برای رهایی از آن باید کاری کرد.

اما سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست می گوید: با دست خالی نمی گردد مسأله آلودگی هوا را حل کرد. داریوش گل علیزاده بیان می نماید: در سال های گذشته برای جلوگیری از تخریب سرزمین خیلی کوششی نشده است، انگار باد کاشتیم و حالا باید طوفان درو کنیم، به قابلیت و محدودیت های سرزمین توجه نکردیم.

متن کامل این گفت وگو در ادامه آمده است.

با آغاز فصل سرما شرایط آلودگی هوا سال جاری چگونه خواهد بود؟

در سال های اخیر هر موقع با کاهش دما روبرو می شویم به خصوص در مواقعی که سرعت باد برای انتقال هوا مناسب نیست شاخص آلودگی هوا در شهرها افزایش پیدا می نماید، سال جاری هم از این مسأله مستثنا نیست.

اما در این سال ها آلودگی هوا بیشتر شده است، این طور نیست؟

ببینید در این سال ها منابع ثابت و منابع متحرک آلودگی هوا مانند خودروها اضافه شده اند، سال گذشته حداکثر 24 هزار خودرو فرسوده از رده خارج شدند درحالی که هنوز خیلی از خودروهای ما فرسوده هستند، از 25 میلیون خودرو در کشور چیزی حدود 6.5 میلیون خودرو فرسوده هستند و باید از رده خارج شوند. از 12 میلیون موتورسیکلت شماره گذاری شده نزدیک به 90 درصد آن ها موتورسیکلت های فرسوده هستند که چندین برابر یک خودروی استاندارد انتشار آلودگی دارند. همین مسئله سبب شده که هر سال به شدت آلودگی هوا افزوده گردد.

همین طور بیش از توان اکولوژیکی شهرها در آن ها بارگذاری داریم، از بارگذاری صنعت گرفته تا جمعیت، با توجه به اینکه مصرف انرژی ایران سه برابر نرمال جهانی است، حدود 94 درصد فراوری انرژی هم بر پایه سوخت فسیلی است، در چنین شرایطی هرچقدر هم انتشار آلودگی استاندارد گردد اما اثر تجمیعی آن ها در شرایط وارنگی هوا ما را با آلودگی زیادی روبرو می نماید.

سال هاست درباره آلودگی هوا صحبت می گردد راه چاره این مسئله چیست؟

چند موضوع باید به موازات هم پیش برود، یکی این که توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی انجام گردد، فراوری و توزیع سوخت استاندارد چه برای خودرو و چه برای صنایع انجام گردد، توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به نیروگاه های سوخت فسیلی در دستور کار قرار بگیرد، علاوه بر خودروها معاینه فنی برای موتورخانه های منازل، ساختمان های تجاری، ادارات و صنایع انجام گردد؛ این اقدامات سبب کاهش مصرف انرژی و آلاینده ها می گردد.

اما درکنار بایدهایی که گفتم، یکسری نبایدها وجود دارد، یعنی کارهایی که نباید انجام داد، مانند عدم تصویب و اجرای بعضی پروژه هایی که منجر به تشدید آلودگی هوا می شوند، پروژه هایی که سبب افزایش مصرف انرژی، افزایش جمعیت، بارگذاری بیشتر صنعت، برنامه هایی که سبب جذب جمعیت بیشتر می شوند یعنی مهاجرت داخلی را شکل می دهند، در تمام این برنامه ها باید تجدیدنظر گردد، شهرها دیگر نباید خودرو محور شوند و حمل و نقل عمومی پاک باید توسعه پیدا کند.

البته حتی اگر سوخت و خودروی استاندارد هم داشته باشیم با توجه به بارگذاری مضاعفی که انجام دادیم آلودگی هوا خواهیم داشت، اگر تعداد منابع انتشار آلودگی زیاد باشد و ظرفیت انتقال هوا وجود نداشته باشد آلودگی هوا قطعی است.

گفته می گردد پاییز سال جاری بارش های کمتر از نرمال داریم. آیا این مسئله روی بیشتر شدن آلودگی هوا تاثیر دارد؟

ببینید بارش ها بیشتر بر روی کاهش ذرات معلق تاثیر دارد، آن هم به طور موقت، چیزی که به کاهش آلودگی هوا یاری می نماید جریان وزش باد است.

در سال های اخیر با پدیده ای به نام ریزگردها روبرو شده ایم، در ماه های پیش رو ریزگردها اثری بر روی آلودگی هوا دارند؟

بله، اما این ریزگردها منشا داخلی و خارجی دارند. خاطرتان باشد چند روزی که تهران به علت ریزگردها تعطیل شد به خاطر منابع داخلی بود، کانون آن ها سمت قزوین، آبیک، تالاب صالحیه در البرز بود، این تالاب تقریباً دارد خشک می گردد، وقتی باد عمومی وجود داشته باشد که این ذرات خیزش پیدا نمایند و بعد با یاری باد افقی راهنمایی شوند شاهد ظهور ریزگردها هستیم، بنابراین کانون های داخلی و خارجی ریزگردها افزایش پیدا نموده است.

می گردد این کانون ها را کنترل کرد؟ حداقل کانون های ریزگرد که داخلی هستند؟

بله می گردد. مثلاً درخصوص کانون های خارجی ریزگردها احتیاج به دیپلماسی دارد تا بتوانیم این کانون ها را مدیریت کنیم، اما ما نه تنها در کانون های خارجی بلکه در مدیریت کانون های داخلی فراوری ریزگرد هم پیروز نبودیم، باید بپذیریم در مورد مقابله با بیابان زایی و جلوگیری از تخریب سرزمین خیلی کوشش نکردیم، تالاب صالحیه زیر گوش تهران است اما برایش کاری نکردیم، انگار در سال های گذشته باد کاشتیم و حالا باید طوفان درو کنیم، به قابلیت و محدودیت های سرزمین توجه نکردیم، الان اطراف دریاچه ارومیه پر است از باغات سیب، چراکه توجه نداشتیم.

چرا شرایط آلودگی هوا به این مرحله رسید؟

برای این که مدیریت بهینه آب در کشور وجود ندارد، آبی که جاری است را آب هرز فرض می کنیم و بلافاصله برای آن سد می زنیم، درحالی که این آب هرز نیست و برای زیست بوم منطقه است، وقتی منطقه را از آب محروم می کنیم تخریب سرزمینی اتفاق می افتد و بعد از آن شاهد طوفان های گرد و خاکی هستیم. از طرفی فضای سبز کشور هم مناسب نیست، بخش زیادی از فضای سبز که کارکرد جلوگیری از باز نشر ذرات را داشتند از بین رفته اند.

ما کشور خشکی هستیم اما متاسفانه همه برنامه ها به سمت وسویی است که انگار ما فراوانی آب داریم، هنوز الگوی کشت مناسب نداریم، خیلی راحت محصولات پر آب کشت می کنیم و همین محصولات را هم صادر می کنیم، درحالی که می گردد محصولاتی متناسب با اقلیم هر منطقه کشت کرد، باید از دیگر ظرفیت ها مانند گردشگری هم در فراوری ثروت هر منطقه استفاده کرد، مانند گردشگری طبیعی که منابع ما را تخریب نمی نماید، اما توسعه صنعت به منابع کشور آسیب می رساند.

آیا آلودگی هوا امکان دارد شهری را غیرقابل سکونت کند؟

آلودگی هوا مانند آلودگی آب و خاک نیست. می گردد آن را رفع کرد. آلودگی هوا راه چاره دارد. بنابراین اگر راه چاره های آن انجام گردد آلودگی هوا از بین می رود. مگر این که یک آلودگی شیمیایی و اتمی ایجاد گردد که اثرات آن ماندگار باشد.

آلودگی هوای ایران در شرایط بحرانی است؟

وزارت بهداشت درخصوص مرگ ومیرهای منتسب به آلودگی هوا در 27 شهر کشور و جمعیتی حدود 35 میلیون نفر مطالعه ای انجام داده است. نتیجه مطالعات نشان می دهد که نزدیک به 21 هزار نفر از بزرگسالان در کشور طی سال 1400 به علت آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون فوت شدند. خسارت ناشی از آن هم چیزی حدود 11.3 میلیارد دلار برآورد شده است. اگر همین شرایط ادامه پیدا کند، تبدیل به بحران می گردد. اما باید ابزارهای اجرای قانون هوای پاک فراهم گردد. بیشتر هم از جنس هزینه است؛ یعنی احتیاج به منابع اقتصادی دارد. از توسعه حمل و نقل عمومی گرفته تا تجهیز نیروگاه ها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده احتیاج به پول دارد. با دست خالی نمی گردد آلودگی هوا را حل کرد. برای نجات کلانشهرها از آلودی هوا باید سایر شهرها توسعه پیدا نمایند تا مهاجرت از آن ها شکل نگیرد. وقتی مهاجرت به شهرهای بزرگ نباشد، مصرف انرژی در این شهرها کاهش پیدا می نماید و با یک مدیریت مستمر می گردد آلودگی هوا را کنترل کرد.