بوستان های ژاپنی - راهنمای مدرسه

به گزارش راهنمای مدرسه، یکی از مهم ترین اصول فرهنگ اصیل ژاپن، عشق به طبیعت و مظاهر آن است. این عشق تا به جایی پیش رفته است که بسیاری از نمادهای طبیعی، مقدس و الهی شمرده می شوند.

بوستان های ژاپنی

ترجمه و تألیف: مهندس یاشا محمدی رفیع

یکی از مهم ترین اصول فرهنگ اصیل ژاپن، عشق به طبیعت و مظاهر آن است. این عشق تا به جایی پیش رفته است که بسیاری از نمادهای طبیعی، مقدس و الهی شمرده می شوند.

در ژاپن، قدمت باغ ها همانند بسیاری از فرهنگ ها و تمدن های دیگر، به نخستین گروه از انسان هایی می رسد که در مکان مشخصی اقامت کرده و نخستین اجتماعات بشری را تشکیل دادند. در ابتدا هدف از ایجاد باغ بهره گیری از مواهب طبیعی و ایجاد محیطی آرامش بخش در فضایی کاملاً طبیعی و بکر بود اما با گذشت زمان، انسان با به کارگیری خلاقیت های هنری و دستکاری و تغییر محیط، سعی در ایجاد بوستان های زیبا، باشکوه و خیال انگیز داشته است.

امروزه، بوستان ، فضایی محصور است که در آن سعی شده طبیعت به شکلی هدفمند و هنرمندانه بازسازی گردد و جالب است بدانید که اولین بوستان ها (به تعریف امروزی) از طریق ایرانیان باستان ساخته شدند. در باغ های باستانی ایران، زاویه قائمه بسیار مورد توجه بوده است؛ باغ معمولاً در فضایی مربع یا مستطیل شکل ساخته می شد و حتی فضای درون آن نیز، از طریق آبراه هایی به چهار بخش مساوی تقسیم می شد؛ این سبک و روش ابداعی ایرانی، از طریق بسیاری از اقوام دیگر در ساخت بوستان مورد تقلید و استفاده قرار گرفت و آثار آن تا به امروز نیز باقی است.

چرا بوستان های ژاپنی این قدر زیبا و تأثیرگذار هستند؟

شینتوئیسم، کهن ترین آیین بومی ژاپنی است. در این آیین طبیعت به شکلی منحصر به فرد و به قولی غیر عادی مورد تکریم و ستایش قرار گرفته است. یک صخره با شکلی غیر عادی، تک درختی سالخورده، یک آبشار که چشم اندازی خاص دارد، برکه کوچک و یا یک کوه بزرگ و سر به آسمان کشیده، می توانند گو - شینتایی باشند.

پس از مؤلفه های آیینی، دومین عامل مؤثر برای طرح و شکل بوستان های ژاپنی، چشم انداز طبیعی کشور ژاپن است. ژاپن کشوری است که از جزایر متعددی تشکیل شده و بیش از 70 درصد عوارض زمینی آن را منطقه ها کوهستانی تشکیل می دهد. آتشفشان های فعال، چشمه های آب گرم و دره های عمیق به وفور در سرزمین خورشید تابان یافت می گردد. خط ساحلی صخره ای و ناهموار است و سواحل شنی به ندرت یافت می گردد.

پس از دو عامل آیینی و محیطی، سومین مورد اثرگذار در طرح و شکل باغ های ژاپنی را می توان جهان شناسی هندو دانست.

براساس باورهای کهن هندو، مرو کوهی در مرکز جهان است. این عقیده باستانی هندو، نمادی بصری در بسیاری از بوستان های ژاپنی دارد. معمولاً تک صخره ای بلند و کشیده به عنوان سمبلی از کوه مرو را می توان در باغ های ژاپنی یافت؛ البته گاهی اوقات در اطراف صخره (سمبل مرو) ممکن است سنگ های کوچک تری نیز دیده گردد.

ذکر نکته ای در این بخش خالی از لطف نیست و آن سعی طراحان ژاپنی در ایجاد تعادلی خوش آیند و چشم نواز با استفاده از اعداد فرد است. اگر به تصاویر تهیه شده از باغ های ژاپنی دقت کنید متوجه خواهید شد که بسیاری از عناصر به تعداد فرد (به خصوص عدد سه) استفاده شده اند و در چیدمان آن ها هارمونی و هماهنگی هنرمندانه ای به کار رفته است.

تا این جا نتیجه می گیریم که بوستان های ژاپنی به غیر از گیاهان (که در همه باغ ها مهم ترین مؤلفه سازنده است) از عناصر زیر تشکیل می شوند:

1-آب (در قالب های طبیعی یا مصنوعی)

2-چیدمانی از صخره ها و سنگ ها

3-جزیره های نمادین

4-پل یا سنگ هایی که به صورت پله ای یا با فاصله، برای ایجاد ارتباط میان بخش های باغ استفاده می شوند.

5-چایخانه یا کلاه فرنگی

6-فانوس به خصوص فانوس های سنگی

فانوس ژاپنی یا تورو، فانوسی است که از سنگ، فلز، چوب و یا کاغذ ساخته شده و حضوری ثابت و ماندگار در سنت این سرزمین دارد. در جشن ها، معابد، خانه ها، بوستان ها و باغ های ژاپن تورو به عنوان نمادی از روشنایی و شادمانی، خودنمایی می کند.

تورو از چین به ژاپن راه یافت و در ابتدا فقط از طریق معابد بودایی برای روشن ساختن محیط و همچنین به عنوان نوعی پیشکش به محضر بودا استفاده می شد ؛پس از مدتی معابد شینتو نیز پذیرای تورو شدند و با گذشت زمان تورو به یکی از نماد های شناخته شده فرهنگ ژاپن تبدیل شد .

فانوس های ژاپن به دو گروه تقسیم می شوند : تسوری-دوروو دای -دورو تسوری -درو فانوسی که معمولاً از برآمدگی لبه سقف یا بام آویخته می گردد و دای-دوروفانوسی است که بر سطح زمین قرار گرفته و معمولاً در معابد و باغ ها استفاده می گردد .دای -دورواز مفرغ یا سنگ ساخته می گردد .امیدواریم ساخت چنین باغ هایی در ایران مرسوم گردد تا هموطنان عزیزمان در این مکان های رویای به شادی و آرامش بیشتری دست یابند .

عکس 1: قمستی از باغ بزرگ و مشهور کنروکونن (واقع در شهر کانازاوا، استان ایشیکاوا)، در تصویر دو تک درخت متفاوت که هر یک بیان گر یک گو - شینتایی است را مشاهده می نمایید.عکس 2: قسمتی از بوستان ریوآن - جی، استفاده از سنگ های غیر همگون که هر یک طرح و شکلی خاص دارد باز هم تداعی کننده مفهوم گو - شینتایی است.عکس 3: نمایی از بوستان معبد رایکیو - جی، سنگ هایی که در واقع سمبل هایی از کوهستان مرو است.عکس 4: بوستان ریتسورین واقع در شهر تاکاماتسو گردش در این پارک در حدود 2 ساعت زمان خواهد برد.عکس 5: باغ معبد بودایی بیودو ، این معبد در سال 995 از طریق خاندان فوجی وارا بنا شد.عکس 6: نمایی از باغ کراکوئن واقع در اوکایاما، استخر به عنوان نمادی از دریا، سنگ ها نمادی از کوهستان و حتی جزیره های کوچک (تمثیلی از کشور جزیره ای ژاپن) همه و همه نشان دهنده تأثیر توپوگرافی ژاپنی است.

در سال 1700 از طریق حکمران اوکایاما ایکدا توسونوماسا ساخته و در سال 1863 نوسازی و بازسازی شد. این باغ در حدود 133 هزار متر مربع وسعت دارد و مساحتی در حدود 18 هزار و 500 متر مربع از این باغ چمنزار است.

عکس 7: بوستان معبد دایزن، این تصویر در کیوتو گرفته شده است و در آن مرو در قالب سنگی کوچک موجودیت یافته است.عکس 8: نمونه هایی از توروهای سنگی مورد استفاده در باغ های ژاپنیعکس 9: باغ رایکوجین واقع در توکیو، این باغ یکی از جاذبه های گردشگری توکیو به شمار می رود و نمونه ای ممتاز از باغ های سنتی ژاپن را در معرض دید جهانگردان قرار می دهد. ساخت این باغ در سال 1696 آغاز و به سال 1702 ساخت آن خاتمه پذیرفت.عکس 10: بدون هیچ تردیدی باغ کراکونن یکی از چشم نوازترین بوستان های ژاپنی است که دیدن آن روح و روان هر انسانی را به سکون و آرامش بی بدیل می رساند.عکس 11: باغ کایراکو - نن واقع در شهر میتو استان ایباراکی این باغ یکی از سه باغ بزرگ و بی همتای کشور ژاپن است.عکس 12: باغ کنروکو - نن واقع در شهر کانازاوا استان ایشیکاوا این باغ قدیمی از طریق خاندان مائدا که بر منطقه کاگا حکمرفرمایی داشتند، ساخته شد. این باغ مساحتی در حدود 115 هزار متر مربع دارد.عکس 13: باغ سویزن - جی جوجیو - نن واقع در پارک سویزن - جی حوزه کوماموتو ، این باغ در سال 1636 به عنوان استراحتگاهی برای نوشیدن چای ساخته شد.

منبع: ماهنامه نوآور / شماره 70

منبع: راسخون